چکیده

در این پژوهش، برای تبیین ایدئولوژی‌ها و گفتمان‌های سیاسی در رمان دختر رعیت نوشتۀ به‌آذین‌، با بهره‌گیری از رویکرد نورمن فرکلاف و جیمز پل جی، به تحلیل گفتمان انتقادی آن پرداخته شده است. در رمان، برخی مسائل سیاسی عصر مشروطه از 1286 تا 1300ش (پایان جنبش جنگل) برجسته شده است؛ مانند اوضاع نابسامان ایران، اشغال ایران در جنگ جهانی اول، استعمار انگلیس و روسیه، استبداد داخلی، جنبش جنگل و انقلاب سوسیالیستی گیلان، قحطی شدید و نظام ارباب- رعیتی. ایدئولوژی‌های رمان عبارت است از: هواداری از بی‌چیزان (رعیت، کارگر و پیشه‌ور)؛ انتقاد از زمین‌داران و ثروتمندان؛ لزوم آگاهی و مبارزه با استبداد و استعمار برای رسیدن به جامعۀ آرمانی بی‌طبقه (سوسیالیسم)؛ تأکید بر حفظ استقلال و آزادی کشور. به‌آذین که عضو حزب توده بود، این رمان را به سبک «رئالیسم سوسیالیستی» نگاشته است. در این رمان، گفتمان چپ (سوسیالیسم)، به صورت «خودی» و گفتمان حاکم (قاجار و پهلوی)، گفتمان اسلام‌گرا (تشیع) و امپریالیسم به صورت «دیگری» بازنمایی شده است. این رمان، مخالف قدرتِ حاکم، گفتمانِ مسلط و وضعِ موجود است و در نتیجه، خواهان دگرگونیِ آن است. نویسنده به تحریف تاریخ جنبش جنگل پرداخته و دربارۀ سران آن، به‌ویژه میرزا کوچک‌خان- چون‌که اندیشه‌های اسلامی داشته و مخالف کمونیسم بوده- انتقادهای نابجایی روا داشته است. او انقلاب گیلان را حاصل تلاش کمونیست‌های ایران (همفکرانش) دانسته و از آنان به عنوان «انقلابیون» یاد کرده است. این رمان، اثری ایدئولوژیک و سوگیرانه در جهت تبلیغ اندیشه‌های کمونیست‌ها و مهم شمردن نقش آنان در مبارزه با استعمار و استبداد است.

کليدواژه ها

تحلیل گفتمان انتقادی، دختر رعیت، نورمن فرکلاف، جیمز پل جی، گفتمان سیاسی، جنبش جنگل.

کد مقاله / لینک ثابت به این مقاله

برای لینک دهی به این مقاله، می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است :

نحوه استناد به مقاله

در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:
عنایت اله دارائی , 1399 , تحریفِ گفتمان‌محورِ تاریخ جنبش جنگل در رمان دختر رعیت , پانزدهمین همایش بین المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی