زمینه و زمانه شعر خاقانی
The historical and geographical base of Khaghanies poem
نویسندگان :
سعید طرزمی ( دانشگاه علوم پزشکی تبریز ) , عبدالله طلوعی آذر ( دانشگاه ارومیه ) , علیرضا مظفری ( دانشگاه ارومیه )
چکیده
با وجود اختلاف روایات در خصوص سال ولادت و مرگ خاقانی، آنچه مسلّم است او در یکی از دهه های آغازین سدة ششم هجری زاده شده و در یکی از دهه های پایانی این قرن درگذشته است. این دورة صد ساله و به ویژه نیمه دوّم آن، از نظر تاریخی، تقریباً در تمام سرزمین های اسلامی، دوره ای پرآشوب و به دور از آرامش و امنیّت بوده است؛ ناآرامی شومی که نتیجة آن را در نفوذ ترکان غُز در خراسان و هجوم مغولان در ایران مشاهده می کنیم. دوران پختگیِ شاعرانة خاقانی، مصادف با این دوره بوده و این شاعر بزرگ، مقارن با آشوب-های فراوانی که به ویژه در شمال آذربایجان و منطقه ارّان در ایّام حاکمیّت شروانشاهان حکمفرما بود، به حیات شعری خود تداوم می بخشیده است. از دیگر سو در بررسی اجمالی زندگی خاقانی شروانی، این نتیجه حاصل می شود که محرومیت ها، مشکلات و فقر خانوادگی او، تأثیری ژرف در دوران کودکی شاعر به جا گذاشته و همین تحولات روحی و روانی، در سبک شعری شاعر، اثرگذار بوده و در آثار او بازتاب داشته است. براساس مطالعات روان شناختی، وقتی محیط زندگی کودک، محیطی نامساعد و روش تربیتی او، روشی نادرست باشد، کودک قادر نخواهد بود در چنین شرایطی برای خود شخصیتی بسازد و با اعتماد به نفس، خود را دارای اعتبار بداند. ما در این مقاله که تطبیقی از تتبّعات ادبی و مطالعات روان شناختی است، در ضمن مطالعه دیوان خاقانی، با رویکرد ویژه به اوضاع تاریخی، محیط زندگی و زمانه خاقانی، به رنج عظیم او در دوران کودکی اشاره کرده ایم. براساس آنچه از مطالعات و تحقیقات این مقاله دریافت می شود، عقده-های به وجود آورنده خودشیفتگی در شعر خاقانی را باید در تجربه های محیطی او در طول زندگی پر فراز و نشیبش دانست که از مهمترین عناصر ذهنی شاعر در خلق اثر بوده است. زندگی و محیط خانوادگی خاقانی، عاملی مهم در تربیت دوگانه وی و ایجاد مجموعه‌ای متناقض در دیوان او شده است. در نتیجه خاقانی آیینه تمام نمای زندگی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و جغرافیایی عصر خود است.کليدواژه ها
خاقانی، محیط زندگی، جغرافیای آذربایجان،مطالعات روان شناختی.کد مقاله / لینک ثابت به این مقاله
برای لینک دهی به این مقاله، می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است :نحوه استناد به مقاله
در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:سعید طرزمی , 1399 , زمینه و زمانه شعر خاقانی , پانزدهمین همایش بین المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی
