چکیده

يكي از راه هاي ژرفا بخشيدن به داستان و تقويت تأثير آن بر مخاطب، پردازش درست و قوّتمند شخصيت است. فردوسي سخن سرايي داستان شناس است كه در عصر برون گرايي و كلّي نگري شاعران خراسان، خود و خواننده را با جزئيّات روحي قهرمانانش همراه و درگير مي سازد و به تشكيل رابطه ای نو و ژرف ميان شخصيت و مخاطب موفّق مي شود. اين شگرد، مجموعه اي از ويژگي هاي رواني و اخلاقي متنوّع، تعيين كننده و قابل بررسي به شخصیت های اصلی مي بخشد كه شناختن زواياي پيدا و پنهان آنها از خلال رويدادها، به درك بهتر و كامل تر شاهنامه كمك مي كند. بر اين اساس و با توجّه به همين اهميّت، اين پژوهش به تحليل روانشناسانة شخصيت افراسياب به عنوان يكي از شخصيت هاي مهم و قابل بررسی شاهنامه مي پردازد. فردوسي با استفاده از هر دو شيوة مستقيم و غيرمستقيم؛ يعني با بهره گرفتن از توصيف، گفت وگو، اظهار نظر شخصي، معرّفي توسّط خود شخصيت و يا از طريق ديگر قهرمانان مرتبط با داستان، هر شخصيت را به خواننده مي شناساند. كردار و رفتار شخصيت نيز از ديگر راه هاي رسيدن به ويژگي هاي اوست. افراسياب در روايت اپيزوديك شاهنامه، با يك شخصيت همه جانبة اصليِ تقريباً ايستا و منفي به خواننده معرّفي مي شود. او شخصيتي نمادين دارد. از نظر روانشناسي و بر مبناي نظرية آيزنك، افراسياب برون گراي ناپايدار صفراوي مزاج است؛ با تأثير « نهاد » در ساختار شخصيتيش. نقش وراثت و محيط نيز در شخصيت او بارز و تعيين كننده است.

کليدواژه ها

نقد روانشناختی، نظرية آيزنك، ادبيات داستاني، شخصيت پردازي، شاهنامة فردوسي، افراسياب.

کد مقاله / لینک ثابت به این مقاله

برای لینک دهی به این مقاله، می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است :

نحوه استناد به مقاله

در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:
فاطمه کلاهچیان , 1399 , روانشناسی شخصيت افراسياب در شاهنامه , پانزدهمین همایش بین المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی